|
پنجشنبه ۳۰ فروردين ماه ۱۴۰۳ ( 2024 - Apr - 18 )
سعدي در صدر دست‌نوشته‌هاي ايران
تاریخ انتشار : ۰۴ اسفند ماه ۱۳۸۹
كوروش كمالي سروستاني گفت: در «فهرستواره دست‌نوشته‌هاي ايران»، «نسخه‌هاي خطي سعدي» در صدر دست‌نوشته‌هاي ايران به زبان فارسي قرار دارد.
در پي چاپ كتاب دوازده‌جلدي «فهرستواره دست‌نوشته‌هاي ايران» به كوشش مصطفي درايتي كه توسط كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي منتشر شده است، كمالي سروستاني، مدير مركز سعدي‌شناسي، درباره اين كتاب و جايگاه آثار سعدي در نسخه‌هاي خطي فارسي در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) عنوان كرد: اين كتاب ارزشمند توانسته است به دغدغه ديرينه پژوهشگران پاسخ دهد و اينك پژوهشگران مي‌توانند به فهرست كليه نسخ خطي در مورد علوم ديني، علوم انساني، علوم طبيعي و علوم پايه در يك مجموعه دسترسي داشته باشند. اگرچه در اين فهرستواره بيش از 300هزار نسخه‌ي خطي به زبان‌هاي فارسي و عربي كه در كتابخانه‌هاي ايران وجود دارد، معرفي شده است؛ اما به باور مؤلف اين اثر، اين مجموعه فقط كمي بيش از 50 درصد از ذخاير كشور را دربرمي‌گيرد.
در پي چاپ كتاب دوازده‌جلدي «فهرستواره دست‌نوشته‌هاي ايران» به كوشش مصطفي درايتي كه توسط كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي منتشر شده است، كمالي سروستاني، مدير مركز سعدي‌شناسي، درباره اين كتاب و جايگاه آثار سعدي در نسخه‌هاي خطي فارسي در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) عنوان كرد: اين كتاب ارزشمند توانسته است به دغدغه ديرينه پژوهشگران پاسخ دهد و اينك پژوهشگران مي‌توانند به فهرست كليه نسخ خطي در مورد علوم ديني، علوم انساني، علوم طبيعي و علوم پايه در يك مجموعه دسترسي داشته باشند. اگرچه در اين فهرستواره بيش از 300هزار نسخه‌ي خطي به زبان‌هاي فارسي و عربي كه در كتابخانه‌هاي ايران وجود دارد، معرفي شده است؛ اما به باور مؤلف اين اثر، اين مجموعه فقط كمي بيش از 50 درصد از ذخاير كشور را دربرمي‌گيرد.
اين پژوهشگر افزود: بر اساس داده‌هاي اين كتاب، هم‌اكنون بيش از 500 فهرست در ايران منتشر شده است كه حاصل كار بيش از يكصد فهرست‌نگار در سراسر كشور است كه علاوه بر استاداني چون محمدتقي دانش‌پژوه، سيداحمد حسيني اشكوري، ايرج افشار، عبدالحسين حائري، احمد و علينقي منزوي، احمد گلچين معاني و سعيد نفيسي، نام برخي از فهرست‌نگاران شيراز از جمله ابن يوسف شيرازي، محمدصادق فقيري، علينقي بهروزي و محمد بركت كه فهرست‌هاي آنان مورد استفاده قرار گرفته، ذكر شده است.
كمالي در ادامه متذكر شد: نسخه‌هاي خطي جايگاه ويژه‌اي در مطالعات پژوهشي آثار بزرگان ايران اسلامي دارند و نشانه‌اي از پيشينه علمي و فرهنگي و ادبي و تاريخي اين سرزمين‌اند.
كمالي در ادامه متذكر شد: نسخه‌هاي خطي جايگاه ويژه‌اي در مطالعات پژوهشي آثار بزرگان ايران اسلامي دارند و نشانه‌اي از پيشينه علمي و فرهنگي و ادبي و تاريخي اين سرزمين‌اند.
او با بررسي نسخه‌هاي معرفي‌شده در اين اثر و تأکيد بر اين مسأله که دو هدف اصلي طرح که «تبديل اطلاعات ناهمگون و پراکنده» به مجموعه‌اي سامان‌يافته براي نمايش حجم و اهميت ذخاير مکتوب ايران و نيز «ايجاد پشتوانه‌ي اطلاعاتي براي مراکز پژوهشي و پژوهشگر اين حوزه» بوده است، گفت: نسخه‌هاي معرفي‌شده 60درصد به زبان عربي و 40درصد به زبان فارسي است، که از نسخه‌هاي معرفي‌شده موجود در شهر شيراز 58درصد نسخه به زبان عربي و 42درصد به زبان فارسي است. علاوه بر اين، از نظر پراکندگي جغرافيايي، نسخ خطي شهر شيراز با 7633 نسخه بعد از شهرهاي تهران، قم، مشهد و يزد در مرتبه‌ي پنجم قرار گرفته است. البته طبيعي است كه به دليل وجود كتابخانه‌ها و مراكز پژوهشي كهنسال در شهر تهران، اين شهر به تنهايي 51درصد از كل نسخه‌ها را در خود جاي داده است.
كمالي در رابطه با جايگاه «نسخه‌هاي خطي سعدي» در اين مجموعه افزود: آثار سعدي شيرازي با معرفي 1324 نسخه در اين مجموعه در صدر دست‌نوشته‌هاي ايران به زبان فارسي قرار دارد، اگرچه در بخش مشترك زبان عربي و فارسي نيز آثار سعدي بعد از كتاب الكافي كليني كه 1590 نسخه را شامل مي‌شود، دومين شخصيت صاحب نسخه است. در اين فهرستواره 422 نسخه از كليات سعدي، 284 نسخه ديوان سعدي، 222 نسخه بوستان سعدي، 370 نسخه گلستان سعدي و 26 نسخه پندنامه‌هاي سعدي معرفي شده است كه قديم‌ترين آن به نسخه‌اي از گلستان سعدي مربوط مي‌شود كه در سال 668 هجري قمري توسط ياقوت مستعصمي، خطاط و خوشنويس قرن هفتم، كتابت شده است.
مدير مركز سعدي‌شناسي همچنين گفت: در بخش نسخه‌هاي زبان فارسي اين مجموعه، بعد از سعدي با 1324 نسخه، كتاب كبري في المنطق علي بن محمد جرجاني با 553 نسخه، ديوان حافظ با 547 نسخه، روضه الصفا ميرخواند با 505 نسخه و مثنوي معنوي مولوي با 500 نسخه در مراتب دوم تا پنجم قرار مي‌گيرند. در اين مجموعه كلاً 31هزار و 703 نسخه ديوان شعر معرفي شده است كه 4/10 درصد از كل نسخ و 33درصد از نسخ علوم انساني را دربرمي‌گيرد.
اين پژوهشگر افزود: پرشماره بودن نسخ خطي آثارسعدي نشانه گويايي است بر اين مدعي كه از قرن هفتم تا چهاردهم، آثار سعدي جايگاه ويژه‌اي در ذهن و زبان ايرانيان داشته است.
اين پژوهشگر افزود: پرشماره بودن نسخ خطي آثارسعدي نشانه گويايي است بر اين مدعي كه از قرن هفتم تا چهاردهم، آثار سعدي جايگاه ويژه‌اي در ذهن و زبان ايرانيان داشته است.
كمالي در پايان گفت: اين اثر گرانسنگ كه در85 سالگي تاريخ فهرست‌نگاري ايران به كوشش ده ساله و دقت نظر استاد مصطفي درايتي تأليف شده و به همت دكتر رسول جعفريان منتشر شده است، بي‌ترديد جايگاه ويژه‌اي درفهرست‌هاي منتشرشده تاكنون خواهد داشت و اميد است كه اين طرح پژوهشي ارجمند درآينده كليه دست‌نوشته‌هاي ايراني را كه تاكنون فهرست نشده و يا در جهان پراكنده‌اند، نيز دربر‌گيرد
