آتش سعدي پژوهي

برخاستیم و نقش تو در نفس ما
چنانک هر جا که هست بی تو نباشد نشست ما
در اول  اردیبهشت ماه جلالی که «بر گل سرخ از نم اوفتاده لآلی» در شیراز جنت طراز، سعدی پژوهان ایران و جهان به یاد شاعر سترگ ایران زمین سعدی شیرازی گرد هم آمدند و به «کاخ دولت» شیخ حکیم نقیب ها زدند و هر یک از ظن خویش یار او شدند.
از «مدارا و مهربانی» گفتند و «صیت سخنش» که جهانگیر شده است. از «اخلاق و شعرش» سخن راندند و «قصیده‌هایش که مدیحه» نیست. ديدگاهش را با «اشعريه» سنجيدند و «نقشش را در فرهنگ اسلامي» تصوير كردند. «وقت خوشش» را به بررسي نشستند و «هومانيسم انساني» و «شجاعت اخلاقي» و «حب الوطنش» را باز نگريستند. از «تحصيل و سفرش»، عزلت و حضرش و «عشق و غزلش» سخن راندند. «پرّ جبرييل جان را» آتش زدند و تأثيرش را از «نهج‌البلاغه» بازگفتند. «نقشش در مكتب ادبي شيراز» و «آقاق شعرش را در سهولت امتناع» بازشناختند و با «دوران شناسي‌اش» طرحي نو درانداختند.
آنچه در دفتر دوم «سعدي‌شناسي» گرد آمده است حاصل كوشش سعدي‌پژوهان سخنور در مراسم بزرگداشت نخستين يادروز سعدي است كه در اول ارديبهشت ماه 1377 در شيراز برگزار شد.
روزي كه به يمن خوبي‌ها و زيبايي‌هاي انديشة سعدي چون شعر و نامش به زودي جهانگير شد و همزمان با شيراز و برخي از شهرهاي ايران در آلمان، فرانسه، ژاپن، ايتاليا و آمريكا دوستدارانش آن را به جشن نشستند و از خوان حكمت و عشق و شورش خوشه‌ها چيدند.
اما خوشه چينان خرمن بزرگ سعدي كه وامداران سخن و حكمت و عشق سعدي‌اند، كارنامة پرباري در سعدي‌پژوهي به يادگار نگذاشته‌اند. و هنوز پس از كار سترگ شادروان محمدعلي فروغي، كليات جامع و تصحيح شده‌اي كه بتوان براساس آن به تدوين فرهنگ‌هاي لازم بسامدي، تركيبات، واژگان، كشف الابيات و... پرداخت در دست نيست.
و علاوه بر اين كتاب‌هاي موضوعي پيرامون سعدي نيز چندان نگارش نيافته است و كتاب‌شناسي و مقاله‌شناسي او در دست نيست.
اميد است كه برگزاري مستمر يادروز سعدي بتواند آتش سعدي‌پژوهي را پرفروغ‌تر كند و در آينده‌اي نه چندان دور شاهد آثار گرانسنگي در اين زمينه باشيم. مجموعة «سعدي‌شناسي» مي‌كوشد تا در حد توان خود به اين امر ياري رساند.
گرچه سخن سعدي زاييده فهم اوست و ما با همة كوشش و جوشش خود تاكنون در اول وصف او مانده‌ايم، اما به قول شيخ:
هــزار  ســال  بــه  امــيـــد  تــو  تــوانـــم بــود
اگـــر    مــراد  بــرآيــد،  هــنــوز  بـــاشــد  زود
اگــــر مــراد نــيابـــم مـــرا امـــيــد بــس اسـت
نه هر كه رفت، رسيد و نه هر كه گفت، شنود